Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης
Η Σμύρνη δεν μας έχει πει όλη την ιστορία της
Τριάντα έξι σύγχρονοι Έλληνες συγγραφείς γράφουν για τη «ΣΜΥΡΝΗ της φαντασίας και της μνήμης». Πολλοί οι πρωταγωνιστές και οι αφανείς ήρωες που περιμένουν να μας πουν την ιστορία τους. Η επίσημη παρουσίαση της Συλλογής που κυκλοφορεί από την Ελληνοεκδοτική σε επιμέλεια του συγγραφέα Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη θα γίνει την Τετάρτη 22 Νοεμβρίου στις 18.30, στη βιβλιοθήκη της Ένωσης Σμυρναίων. Με αυτήν την αφορμή συναντήσαμε τον κ. Ιντζέμπελη για να συζητήσουμε για τη Σμύρνη αλλά και την ιστορική μνήμη που καθορίζει την ταυτότητά μας.
Γιατί έναν αιώνα μετά η Σμύρνη είναι ζωντανή στη συλλογική μνήμη;
Γιατί η καταστροφή της Σμύρνης του 1922 ξυπνά την ιστορική μνήμη και δίνει ερεθίσματα για αναστοχασμό. Μια μεγάλη διαδρομή εκατό χρόνων, άνθρωποι και γεγονότα, αλλαγές και ανατροπές, μετανάστευση και προσφυγικές κρίσεις, εστίες πολέμου. Σαν ποτάμι πολύβουο ρέει ο χρόνος και οι εποχές και μαζί οι ζωές των ανθρώπων. Για την Ελλάδα η Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 είναι μια περίοδος που έμεινε ζωντανή, ανεξίτηλη στη συλλογική μνήμη μέσα από συγκλονιστικές αφηγήσεις, ξεθωριασμένες φωτογραφίες, κειμήλια, ενθύμια, παραμύθια, γεύσεις και μουσικές…
Πώς σκιαγραφούν τη Σμύρνη τα διηγήματα της συλλογής σας;
Περιγράφουν μια ονειρεμένη πόλη , ένα χαμένο παράδεισο. Μία πόλη σύμβολο, ζυμωμένη μα χαρές, λύπες με πολλούς πρωταγωνιστές και αφανείς ήρωες που περιμένουν να μας πουν την ιστορία τους. Και τα διηγήματα ένα αιώνα μετά, αποκαλύπτουν μια Σμύρνη που δεν μας έχει πει όλη την ιστορία της.
Ποιος είναι ο ορισμός της λέξης Σμυρνιός;
Ο άνθρωπος που κατάγεται από την πόλη της Σμύρνης. Το όνομα της πόλης ήταν εξαρχής και Σμύρνη (Μίμνερμος [τέλη 7ου], Ηρόδοτος) και Σμύρνα (Ψευδο-Σκύλαξ, 4ος). Αυτό ίσως οφείλεται στο ότι επρόκειτο αρχικά για αιολική πόλη, αλλά αργότερα οι Ίωνες εκδίωξαν τον αιολικό πληθυσμό. Σήμερα κατά τη γνώμη μου η λέξη Σμυρνιός σημαίνει έναν άνθρωπο με Παιδεία, πνευματική καλλιέργεια, ευγένεια, μόρφωση, τρόπους κοσμοπολίτικούς και ανοιχτό μυαλό και μια διαφορετική νοοτροπία από την καθημερινή μιζέρια και αβάσταχτη ελαφρότητα της εποχής.
Ποια είναι σημαντικότερη προσφορά των Μικρασιατών στην ελληνική κοινωνία;
Επιστήμονες, λογοτέχνες, καλλιτέχνες και άλλοι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών από τις «χαμένες» και αλησμόνητες πατρίδες, συνέβαλαν σημαντικά στην πολιτιστική πρόοδο της Ελλάδας. Ως φορείς σπουδαίας πολιτισμικής παράδοσης, οι Μικρασιάτες πρωταγωνίστησαν και στις τέχνες, όπως στη μουσική, κυρίως με το ρεμπέτικο τραγούδι. Με την έλευση των προσφύγων έκαναν την εμφάνισή τους στην Ελλάδα και πολλά ανατολίτικα μουσικά όργανα όπως ο μπαγλαμάς, ο ταμπουράς, το ούτι και το κανοκάκι. Οι πρόσφυγες παντρεύτηκαν ντόπιους και δημιούργησαν συνεταιρισμούς, έκαναν αξιόλογες επιχειρήσεις. Κάποιοι γνώριζαν την κλωστοϋφαντουργία, ορισμένοι ασχολήθηκαν με το εμπόριο. Ήταν εργατικοί, έμπειροι τεχνίτες, γνώριζαν ξένες γλώσσες, και είχαν ευχέρεια σε διαπραγματεύσεις, οπότε αναζωογόνησαν το εμπόριο και ενσωματώθηκαν στην ελληνική κοινωνία.
Τί προσφέρει η μνήμη; Από τι μας προφυλάσσει;
Ο Αριστοτέλης διέκρινε τη συνειδητή μνήμη από την ασυνείδητη μνήμη, που την ονόμασε ανάμνηση. Η μνήμη για τους αρχαίους Έλληνες αποτελούσε, άλλωστε, προϋπόθεση της ανθρώπινης σκέψης. Ακόμη και η ατομική μνήμη δεν είναι απλώς μια μνήμη προσωπική, δηλαδή υποκειμενική. Οι μνήμες που συγκροτούν και συνέχουν την ταυτότητά μας και μας παρέχουν ένα πλαίσιο για τη σκέψη και τη δράση μας δεν είναι μονάχα δικές μας· τις έχουμε μάθει, τις έχουμε δανειστεί και τις έχουμε, κατά κάποιον τρόπο, κληρονομήσει μέσα από τις οικογένειες, τις κοινότητες και τις πολιτισμικές παραδόσεις μας. Η μνήμη μας προφυλάσσει από τη λήθη και τη σκόνη που εναπόκειται πάνω στα ιστορικά γεγονότα. Έτσι οι πολίτες γνωρίζουν την ιστορία τους , σέβονται και τιμούν τις παλαιότερες γενιές. Αλλοίμονο στους λαούς που ξεχνούν την ιστορία τους και τις θυσίες των προγόνων τους.
Ενδιαφέρεται η νέα γενιά για την ιστορία των προγόνων της; Είναι η λογοτεχνία ένα όχημα για να την κινητοποιήσουμε;
Η νέα γενιά ενδιαφέρεται για την ιστορία. Αυτό συμβαίνει γιατί η χώρα μας τιμά και θυμάται τα σημαντικότερα γεγονότα που συνέβησαν. Το ότι μερικές φορές δεν θυμούνται λεπτομέρειες οφείλεται στην ελλιπή μόρφωση που έχουν οι νέοι από τη διδασκαλία της ιστορίας στα σχολεία. Από την άλλη όμως πρέπει οι νέες γενιές να διαβάσουν και να μάθουν περισσότερα για την ιστορία της χώρας. Η ανάγνωση ιστορικών μυθιστορημάτων και ιστορικών βιβλίων καλύπτει κατά ένα μέρος αυτό το έλλειμμα. Η λογοτεχνία είναι όχημα και πρέπει να την κινητοποιήσουμε. Και για να στεφθεί η προσπάθεια με επιτυχία πρέπει η επαφή να αρχίζει από το δημοτικό σχολείο και να συνεχίζει στις υπόλοιπες βαθμίδες εκπαίδευσης.
Σε ποια ενότητα εντάσσεται η «ΣΜΥΡΝΗ της φαντασίας και της μνήμης;»
Στη σειρά που έχει ξεκινήσει ο εκδοτικός οίκος Ελληνοεκδοτική με την κυκλοφορία συλλογών στις οποίες οι σπουδαιότεροι συγγραφείς της χώρας συνεισφέρουν με ανέκδοτα κείμενα που βοηθούν τους νεότερους να μάθουν και τους παλιότερους να θυμηθούν την ιστορία του τόπου, της πόλης , τα έθιμα και της ζωής στην Ελλάδα παλιότερα. Ο συλλογικός τόμος με τίτλο: «36 συγγραφείς γράφουν για τη ΣΜΥΡΝΗ της φαντασίας και της μνήμης» είναι ο τρίτος κατά σειρά: προηγήθηκαν οι τόμοι: «ΓΕΝΕΘΛΙΑ ΠΟΛΗ» ΚΑΙ «ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ». Στόχος μας η διατήρηση της μνήμης που είναι σημαντική γιατί συγκροτεί και να συνέχει την ταυτότητά μας.
